TOPRAK ANALİZİ

 TOPRAK ANALİZİ

Topraklarda bulunan bitkiye yarayışlı besin maddesi miktarlarını bilmemiz o topraklarda yetiştirilecek bitkilerin isteği olan gübrenin cins ve miktarlarını anlamamızı sağlar.

Gübreleme yapılmadan önce hangi gübreyi, ne kadar, ne zaman ve nasıl kullanılacağını öğrenmek gerekir.

Kârlı bir gübreleme ancak, bitkinin isteği olan gübre cins ve miktarını bilmek ve bu gübreleri en uygun zamanda ve şekilde toprağa uygulamakla yapılabilir. Daha fazla gübre daha fazla ürün anlamına gelmemektedir. Burada önemli olan gübreye en az parayı vererek en fazla ürünü nasıl alabileceğimizi tespit edebilmektir. Fazladan atılan gübre fazla para demektir. En kazançlı gübrelemeyi yapabilmek için öncelikle toprağımızdaki besin maddesi miktarını bilmemiz gerekir. İşte bunun için toprak analizini mutlaka yaptırmalıyız.

Toprak örnekleri bu amaçla kurulmuş laboratuarlarda analiz edilir. Bu analizler sonucu toprak içerisindeki bitkiye yarayışlı besin maddesi miktarları ortaya konur. Böylece o toprakta yetiştirilecek bitkinin büyümesi ve iyi bir ürün alınması için hangi besin maddesinin eksik olduğu buna göre topraktaki bu eksiği tamamlayacak miktarda hangi gübrenin atılması gerektiğini anlayabiliriz.

TOPRAĞI ANALİZ ETTİRMEDEN GÜBRE KULLANIRSAK NE OLUR?

Bitkinin ihtiyacından daha az gübre kullanılabilir. Bu durumda bitkiler yeterince beslenemediklerinden iyi gelişemezler ürün azalır, alınan ürün gübre parasını bile karşılamayabilir. Bitkinin ihtiyacından daha fazla gübre kullanılması durumunda ise gübrenin parası ziyan olduğu gibi fazla gübre toprağa ve ürüne olumsuz etkiler yapar. Ayrıca fazla yapılan gübreleme sonucunda gübreler yer altı sularına karışmakta çevre kirliliği meydana gelmektedir. Yanlış cins gübre kullanılması sonucu ürün azalabilir, yatabilir veya kuruyabilir. En azından üründe bir artış olmayabilir. Gübreye verilen para da boşa gitmiş olur. Yanlış zamanda ve yanlış şekilde gübre kullanılması sonucu gübreden beklenilen yarar sağlanamayabilir. Eksik veya fazla, yanlış cins ve zamansız gübre kullanmamak için gübre kullanmadan önce toprağın mutlaka analiz ettirilmesi ve laboratuardan alınacak toprak analiz raporu sonucuna göre gübre kullanılması gerekir. Ancak toprak analizi sonuçlarının beklenen faydaları sağlayabilmesi hatalara düşülmemesi için toprak örneklerinin mutlaka usulüne uygun olarak alınması gereklidir. Toprak numunesi alımı en az toprak numunesinin analizi kadar önemlidir. Alınan örneğin gübre uygulanacak alanı temsil etmesi dikkat edilmesi gereken en önemli faktördür.

TOPRAK ÖRNEĞİ NE ZAMAN ALINMALIDIR

Mevsime bağlı olmakla beraber, toprak numunesi ekimden veya gübre kullanılma tarihinden bir buçuk - iki ay önce alınır. Donlu ve çamurlu günlerde numune alınmaz. Numune alma derinliği, toprağın sürme ve işleme derinliğine göre değişir. Gübreleme yönünden bizi daha çok, işlenen toprak tabakası ilgilendirir. Çünkü tarla bitkilerinin çoğu besin maddelerini bu kısımdan alırlar. Gübreleme amacı ile alınan numunelerde bu derinlik genellikle 20 cm.dir

TARLADA NEREDEN TOPRAK ÖRNEKLERİ ALINIR?

Değişik tarlaların topraklarında farklı miktarlarda bitki besin maddesi bulunmaktadır. Bunun için her tarladan ayrı ayrı toprak örneği alınması gerekir.

- Aynı tarla içinde, değişik özellik gösteren kısımlar bulunabilir. Mesela tarla toprağının bir kısmı açık renkli, diğer bir kısmı koyu olabilir. Bu renk farklılığı bize tarlanın bu iki kısmında organik madde demir gibi birçok madde bakımından farklılıklar olduğunu gösterir.

- Tarlanın bir kısmı düz bir kısmı eğimli olabilir. veya tarlanın bir kısmı çorak, diğer bir kısmı nispeten daha verimli olabilir. Eğer aynı tarlanın içinde böyle farklı yerler varsa bu alanlardan da ayrı ayrı toprak örneği alınmalıdır. Örneğin alındığı arazi homojen yapıda ise en fazla 40 da., homojen bir yapıda değilse en fazla 20 da. alanı temsil edecek şekilde örnekleme yapılmalıdır. Ayrıca numune alınacak yerin toprağı ayağa yapışmayacak kadar kuru veya tavlı olmalıdır. Alınan numune biraz ıslak ise, gölgede kendi halinde kurutulmalıdır.

TOPRAK ALMA DERİNLİĞİ NASIL OLMALIDIR ?

Tek yıllık bitki ekilen yerlerde örnekleme 0-20 cm. derinliğindeki toprak tabakasından yapılmalıdır. Gübreleme amacıyla meyve bahçelerinde ise 20 cm derinliğinden (pulluk sürüm derinliğinden) değil toprağın derinlemesine de örnek alınması gerekir. Çok yıllık bitkilerde genellikle 0-30, 30-60, 60-90 cm derinlikten örnek almakla birlikte gerekli görülürse 60-90 veya 90-120 cm derinliklerden de toprak örneği alınır. Tabi ki bu derinliklerden toprak örneklerinin alınmasında kürek yeterli değildir. Bu örnekler çeşitli tipte burgularla alınabileceği gibi tarlada bu derinliklere kadar bir çukur (boy çukuru) kazılarak bu çukurun düzgün bir kenarından örnekler alınabilir. Alınan örnekler etiketlenir, torbalanır ve laboratuvara gönderilir. Ancak gübreleme tavsiyeleri 0–30 cm derinli dikkate alınarak yapılır. Yeni bahçe tesisinde ise 0–30, 30–60 ve 60–90 cm derinliklerden toprak örneklemesi yapılmalıdır. Toprak örneği alınırken örneklemenin ağaç taç izdüşümünden yapılması gerekmektedir. Bu derinlikler ağacın cins ve yaşına göre azaltılıp arttırılabilir.

NERELERDEN TOPRAK ÖRNEĞİ ALINMAZ

Toprak örneğinin alınacağı alan belirlendikten sonra toprak almak için küreğin batırıldığı yerin aşağıda ki yerlerden olmaması gerekir.

• Daha önce kireç, ticari ve çiftlik gübresi konulmuş yerler,

• Arazi veya tarlanın, çukur veya tümsek kısımları,

• Harman yeri ve hayvan yatmış yerler,

• Fazla ağaçlık yerler ve ağaç dipleri,

• Su biriken kısımlar, akarsu ve sel basmış yerler,

• Yol kenarları,

• Sap, kök ve yabani otların yığıldığı veya yakıldığı yerler,

• Tarla hudutları ve bunlara yakın yerler,

• Çakıllı ve fazla kumlu yerler,

• Karınca ve köstebeklerin toprak yığdığı yerler,

• Çit, kanal ve orman kenarları,

• Sıraya ekim yapılan yerlerde sıra üstleri,

• Tuzluluğun bariz olarak görüldüğü yerler,

• Hafriyat veya arazi tesviyesi yapılan yerler.

TOPRAK ÖRNEĞİ NASIL ALINIR?

Tarlanın bir ucundan girerek öbür ucuna kadar örnekler alınarak ilerlenir. Ancak bu örnekler tarlanın bir ucundan öbür ucuna doğru düz bir çizgi üzerinde ilerleyerek dosdoğru olmayıp zig-zaglar yaparak alınmalıdır. Tarlada toprak örneği alınacak noktaya gelindiğinde:

- Bu yerin toprak örneği alınmaya uygun bir yer olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Eğer bu yer örnek almaya uygunsa toprağın üzerindeki ot, sap gibi şeyler el ile temizlenir. (Kesinlikle kürek ile sıyırarak temizleme yapılmamalıdır)
- Temizlenen bölgede kürek toprağa 20 cm derinlikte (pulluk sürüm derinliği) daldırılır.
- Alınan bu toprak olduğu gibi açılan çukurun hemen yanına konulur.
- Sonra açılan çukur içine kenarlardan toprak dökülmüş ise el ile temizlenir.
- Sonra kürek 3-5 cm kalınlıkta toprak alacak şekilde 18-20 cm derinliğe kadar daldırılır ve yavaşça kaldırılır.
- Alınan örnek kürek üzerinde yalnızca yan taraflarından düzeltilerek (eşit genişlikte olmasına dikkat edilerek) kovanın içine konulur.

Böylece bir adet toprak örneği alınmış olur.

Bu şekilde tarladan alınan toprak örnekleri elimizdeki kovaya konarak ilerlenir ve tarlanın öbür başına çıkılır.

Burada tarladan aldığımız ve kovaya üst üste koyduğumuz bütün toprak örnekleri iyice karıştırılır (paçal yapılır). Toprağa karışmış olan iri taş ev yabancı cisimler topraktan atılır. Topraktan yanımızda götürdüğümüz naylon veya bez torbaya 1 kg kadar toprak örneği konur.

Etiketleme :

Hazırlanmış ve torbalanmış olan toprak örneğinin kime ait olduğunu hangi tarladan alındığı belirlemek için yapılır. Bunun için bir kağıda kurşun kalemle:

- Adını soyadını
- Toprak örneğinin nereden alındığını (tarlanın adını veya aynı tarladaki değişik yerlerin adını)
- Önümüzdeki ekim döneminde bu tarlaya hangi bitkinin ekileceğini
- Geçen yıl bu tarlaya hangi bitkinin ekildiği
- Kendin için gerekli başka bir bilgi varsa yazılır.

Hazırlanan bu kağıt torbanın içine konur.

ÖRNEKLERİN TORBALANMASINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİ?

Toprak örnekleri eğer naylon torbalara konulmuşsa naylonlar birkaç yerinden kalemle delinir. Böylece topraktan çıkacak nemin bu deliklerden uçması sağlanır. Aynı zamanda içine koyduğumuz kağıt etiketin nem dolayısıyla parçalanması engellenmiş olur.

Toprak örneği alındıktan hemen sonra laboratuvara gönderilmeyecekse, toprağın evde kurutularak gönderilmesi daha erken analiz sonucu almanızı sağlar. Çünkü toprağın nemli olması analizlerin yapılmasına engel olduğundan laboratuvarlarda nemli toprak kurutulmak için muayyen bir süre bekletilir.

Eğer mümkünse alınan toprak örnekleri evde veya uygun bir yerde, oda sıcaklığında, toz almayacak bir şekilde temiz naylon veya dosya kağıtları üzerinde serilerek kurutulup sonra laboratuvara gönderilmelidir. Böylece laboratuvarda nemli toprağın kurutulması için geçen süreyi beklemeden toprak analize alınır ve daha erken analiz sonuç raporunun alınması sağlanmış olur.

UYGULAMADA YAPILAN BAZI HATALAR

Gübreleme amacıyla toprak örneği almak gübrelemenin temelidir. Toprak örneği alımında önemli hatalarla karşılaşılmaktadır. En çok yapılan hatalardan bir kaçı şöyledir:

- Toprak örnekleri kürekle 20 cm'e kadar olan derinlikten alınmayıp toprağın hemen yüzeyinden ve çoğu zaman elle alınmaktadır.

- Alınan toprak miktarı 1 kg kadar değil de 200-300 g kadar alınmakta ve bu nedenle gönderilen toprak laboratuvarda analiz için yeterli olmamaktadır.

- Alınan toprak örnekleri uygun olmayan kaplara örneğin o anda bulunan konserve kutularına veya makarna naylonlarına konulmaktadır.

- Etiketler kurşun kalemle yazılmayıp tükenmez kalemle yazılmakta ve naylona konup ağzı kapatılınca toprak terleme yaptığından mürekkep bulaşınca etiketteki yazılar okunmaz olmaktadır.

- Topraklar naylon torbaya konulduktan sonra naylon torbalar birkaç yerinden delinmediğinden içine konan etiketler toprağın neminden dolayı naylon içerisinde ıslanarak parçalanmaktadır.

- Çiftçinin aynı mevkide birden fazla tarlası olduğunda, toprak örnekleri alındıktan sonra etikette hangi toprağın hangi tarlaya ait olduğu belirtilmemekte ve böylece laboratuara gönderilen topraklar analizleri yapılıp rapor gönderildiğinde çiftçi tarafından tarlalar karıştırılmaktadır.

Ek Dosya :