Mastisis (Meme İltihabı)

Hayvanlarda çok çeşitli meme hastalıkları vardır. Bunlardan biri olan mastitis, süt hayvancılığında en çok rastlanan ve son derece önemli bir meme hastalığıdır. Süt üretimi yapan işletmelerde az veya çok oranda daima karşılaşılan bir problemdir. Mastitis sadece süt verimini azaltmakla kalmayıp, memenin bir veya birkaç lobunun (bölümünün) körleşmesine, hatta tümünün süt veremez hale gelmesiyle hayvanın kasaplık olmasına neden olabildiği gibi bazen de ölümüne sebep olabilir.

Mastitis hastalığı küçümsenmeyecek miktarda süt kayıplarına, tedavi giderlerine ve zaman kaybına sebebiyet verdiğinden işletme sahiplerine yüklü faturalar getirir. Bu nedenle hayvanlardaki meme hastalıkları arasında en önemli yeri mastitis almaktadır. Mastitisin temel nedeni mikroplar olmakla birlikte, mikroplar tek başlarına hastalık yapma özelliğine sahip değillerdir. Hastalığın oluşmasına yardımcı olan birçok neden vardır. Bunların başında sağımda yapılan hatalar ve sağım esnasında yapılan temizlik ihmalleri gelmektedir. Aslında süt mikropların üreyebilmeleri için mükemmel bir ortamdır. Ancak mikropların bu ortamı bulmaları için meme içine girebilmeleri gerekmektedir.

Mastitis Nasıl Oluşur?

Mastitisin bulaşma kaynakları şunlardır:

1. Sürüde bulunan mastitisli hayvanlar,
2. Sağımcıların kirli elleri, kirli bezleri ve düzensiz çalışan sağım makinaları,
3. Meme ve meme başı yaralarıdır.

Mastitisin Diğer Nedenleri Şunlardır:

• Hayvanın yaşının ilerlemesiyle meme dokusunun doğal direnci kırılmakta ve hastalığa karşı duyarlılığı artmaktadır.
• Sağımda görülen güçlükler,
• Süt veriminin yüksek, memelerin büyük ve sarkık olması, • Irk farklılığı,
• Meme ve meme başlarındaki yapısal bozukluklar,
• Hava koşulları ve mevsim etkileri ( Yaz aylarında ısı ve nem nedeniyle haşarat artmakta mastitise neden olmaktadır.)
• Ahır ve barınakların yapısı, büyüklüğü, havalandırma, ışıklandırma ve temizlik koşulları da hastalık üzerinde etkilidir. Bu hastalıkta beslenm ede önemlidir. Yüksek proteinli yemleme sütü artırdığı gibi mastitise yakalanma şansını da arttırır. Bu nedenle aşırı beslenen, özellikle protein değeri yüksek besinlerle beslenen hayvanlarda risk fazladır.

• Yanlış sağım da hastalığa ortam hazırlar. Elle sağımda meme başının uygun tarzda tutulup sıkılmaması meme başını zedeler. Makinalı sağımda ise sağım başlıklarının çatlaması, makinanın meme başına uyguladığı basıncın artması veya azalması sonucu meme başının yaralanmasına neden olarak mastitis ortaya çıkabilir.
• Hayvanlardaki hormonal düzensizliklerde mastitise ortam hazırlar.

Subklinik (Gizli) Mastitis

Sürüde hastalık olduğu halde bunu hastalık olarak gözlemleme olanağı yoktur. Süt işletmelerinde sağmal hayvanların büyük bir kısmı bu tip hastalık tehdidi altındadır. Bu hayvanlardan elde edilen süt normal görünümdedir, miktarında bir azalma vardır fakat fark edilmeyebilir. Bu tip mastitisin varlığı ancak bazı maddelerin sütteki miktarlarını saptayan özel testlerle ortaya çıkarılabilir. Bu tür mastitisler alevlenerek klinik (görünebilir) mastitise dönüşebilir.
Bu nedenle periyodik olarak sağmal hayvanların sağım öncesi ilk damlalarının siyah bakalit bir kaba alınarak sütte bir değişiklik olup olmadığının tespit edilmesi sürü sağlığı açısından önem arzeder. Bunun dışında memelerin periyodik olarak kontrol edilerek her 15 günde bir CMT testinin de uygulanması gereklidir.

Klinik (Görünür) Mastitis

Hastalık titreme ile başlar. Sonra vücut sıcaklığı yükselir. Nabız hızlı ve dolgundur. Kısa ve hızlı bir soluma vardır ve hayvan huzursuz bir görünüm sergiler. Memede ağrı vardır. Memenin muayenesinde bir veya daha fazla bölümün şiştiği, gergin, kızarmış ve dokununca sıcak ve ağrılı olduğu görülür. Kısa sürede memenin görünümü değişerek rengi koyu mor veya mavimsi renk alır. Şiş ilerler, ilk birkaç saat meme başından sarımsı bir sıvı gelir

Meme Bakımı ve Mastitisten Korunma
1.Sağımdan önce sağımı yapacak olan kişinin ellerini bol sabunlu su ile yıkamalıdır. Memeler mutlaka düzenli olarak yıkanmalıdır. Memeler kağıt mendille veya kuru bezle kurulanmalıdır. 2.Sağım makinası düzenli olarak dezenfektanla yıkanmalıdır.

Mastitis En Çok Hangi Dönemlerde Oluşur?

 

1- Doğumdan önceki 1 haftalık dönem
2- Doğumu takip eden 2 aylık dönem
3- İneğin kuruya alınmasını takip eden 2-3 haftalık dönem.
Bu dönemde ahır şartlarına ve sağım kurallarına dikkat etmemiz gerekir.Mastitisi Önlemek İçin Neler yapmalıyız

İneğin yattığı yer düzgün olmalı.

Öncelikle ahır temizliğine dikkat etmeliyiz.

Bununİçin;
* İnekler sıkışık bağlanmamalıdır.
* İneklerin yattığı yer temiz olmalı, bağlı sistemde dışkıyla açık sistemde çamurla teması önlenmelidir.
* Bulundukları ortamda memeyi yaralayacak tel, çit gibi etmenler bulunmamalıdır.
* Ahır tabanının kuru olmasına dikkat edilmelidir.

*Ahırda taban temizliği günde en az 2 kez yapılmalıdır.
* Ahır temizliği mutlaka sağımdan en az 1 saat önce yapılmalıdır.
* İneklerin sağımdan sonra en az yarım saat yatmasını engellemeliyiz.Yani yarım saat ayakta kalmalarını sağlamalıyız.

Sağımda Nelere Dikkat Etmeliyiz?

1- Sağımcı ellerini bol su ve sabunla yıkamalıdır.
2- Meme ve meme başları ılk dezenfektanlı su ile yıkanıp kurulanmalıdır.

3- Sağımın 8 dakikada bitirilmesi gerekir.

4- Sağım sonunda memeye masaj yaparak son sütün alınması gerekir. Memede süt kalmaması gerekir.
5- Sağımdan sonra meme başlarına daldırma kabı ile veya sprey ile meme dezenfektanı uygulanmalıdır..

6-Sağılan sütte bakteri oluşumunu engellemek için süt hemen ahırdan uzaklaştırılmalı, süzülmeli ve soğutulmalıdır.

Meme dezenfektanları kullanımı sağımdan sonra meme başında ince bir tabaka halinde biriken bir meme başı deliği çevresinde yoğunlaşan süt kalıntılarını yıkar. Meme başında bakterilerin üremesi için uygun olan ortamı kaldırır. Antiseptik bir zar oluşturarak meme ucunda meme içine bakteri girişini engeller.

Ek Dosya :